Ұлттық кәсіпкерлер палатасы жаңа Салық кодексін әзірлеу бойынша белсенді жұмысын жалғастыруда. 9 сәуір күні Мәжіліс құжат жобасын бірінші оқылымда мақұлдады. Реформа күрделі бюджет тапшылығы және бизнеске артқан қысым жағдайында жүргізіліп жатқанын атап өткен жөн.

Құжаттың өзі Парламентке 2024 жылдың қыркүйегінде ұсынылып, салық және бюджет реформасының басталғаны осы жылдың ақпан айында ресми түрде жарияланған болатын. Оның басты мақсаты – министрлер кабинеті өкілдерінің айтуынша бюджет тапшылығын толтыру. Белгілі себептермен реформаны жүзеге асыруды жоспарлап отырған үкімет бір жылға кейінге шегерді. Бастапқыда ұсынылған шаралар, әсіресе негізгі салық төлеушілер – қазақстандық бизнес өкілдері арасында наразылық толқынын тудырды.

«Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасы жаңа Салық кодексі аясында салық жүйесін жетілдіру және кәсіпкерлікті қолдау бойынша жұмысын былтыр бастаған болатын. Қазірдің өзінде құжатты таныстыру кезеңінде реформаның ресми басталуына дейін бизнес-қауымдастықтан түскен ұсыныстардың 70 пайызы ескеріліп, жаңа Салық кодексінде көрініс тапқаны айтылды. Биылғы жылдың ақпан айында Ұлттық палата жаңа ұсыныстар жасап, олар да Кодекс жобасында көрініс тапты. Төменде бизнеспен ынтымақтастықта сәтті қорғалған негізгі түзетулер берілген. Өзгерістер ең алдымен фискалдық қысымды төмендетуге және теңгерімді салық саясаты үшін күресті жалғастыруға бағытталған.

ҚҚС МӨЛШЕРЛЕМЕСІ: ТЕҢДЕСТІРІЛГЕН ЫМЫРАҒА ҚОЛ ЖЕТКІЗІЛДІ – 20% ОРНЫНА 16%

Бизнес-қоғамдастық пен үкімет арасындағы диалогтың негізгі нәтижелерінің бірі қосымша құн салығы ставкасын күрт көтеру туралы ұсынысты жұмсарту болды. Бастапқыда Үкімет салық реформасы аясында ҚҚС мөлшерлемесін бір реттік 20%-ға дейін көтеруді ұсынды.

Кәсіпкерлер ҚҚС мөлшерлемесін күрт көтеруге қатысты теріс пікірлерін білдірді. Талқылау қорытындысы бойынша мөлшерлемені 16 пайыз деңгейінде бекіту туралы шешім қабылданды. Сонымен қатар, ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілер ҚҚС-тың қосымша сомасын есепке алу құқығын сақтап қалды, бұл аграрлық сектордағы салық жүктемесінің тұрақтылығын сақтауға көмектеседі.

ҚҚС ЖӘНЕ АСР ШЕГІ: ШЕКТЕУЛЕР ЖЕҢІЛДЕТІЛДІ, ШАҒЫН БИЗНЕС ҮШІН ТАҢДАУ САҚТАЛАДЫ

Үкіметтің ҚҚС бойынша міндетті тіркеу шегін қазіргі 78 миллион теңгеден 15 миллионға дейін төмендету туралы ұсынысы салық реформасындағы елеулі өзгеріс болды.

Ымыра нұсқа ретінде «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасы ең төменгі шекті 10 000 АЕК (шамамен 40 млн теңге) деңгейінде белгілеуді ұсынды. Бұл ұсынысты Парламент Мәжілісінің жалпы отырысында Салық кодексінің жобасын бірінші оқылымын қарау барысында Үкімет қолдады.

Оңайлатылған декларация негізінде арнайы салық режимін (АСР) қолдануды шектеу мәселесі де қызу талқыға түскен жоқ. Бастапқыда АСР үшін жарамды қызмет түрлерінің тізбесін 40-қа дейін қысқарту, сондай-ақ, салық ставкасын көтеру құқығын мәслихаттарға беру ұсынылды. Бұл бастама кәсіпкерлер тарапынан теріс реакцияға ұшырады.

«Атамекен» өз кезегінде қолданыстағы АСР оңайлатылған салық декларациясы мен ЖБСР көшуге мәжбүр болатын салық төлеушілер санының еселеп өсуіне және тиісінше әкімшілік пен салық жүктемесінің артуына байланысты алаңдаушылық білдірді. Бизнестің ұстанымын ескере отырып, ҰКП қызмет түрлеріне (осы АСР пайдалануға тыйым салынатын қызмет түрлерінің қысқаша тізімі), B2C және B2B екеуінде де жұмыс істеу мүмкіндігін, сондай-ақ 4% бірыңғай мөлшерлеме бойынша «тыйым салу» тәсілін ұсынды.

Талқылау қорытындысы бойынша Үкімет ұсынылған «тыйым салу» тәсілімен, сондай-ақ 4 пайыздық бірыңғай мөлшерлеме белгілеумен (мәслихаттардың оны 50 пайызға төмендету құқығымен) келісті.

Жылдық табысы 24 000 айлық есептік көрсеткіштен (АЕК) асатын компаниялар үшін жалақы қорына байланысты шығындарды шегеруге және еңбек келісімдерін заңдастыруға мүмкіндік береді. Қызметкерлерді ресми түрде жұмысқа қабылдау жалпы салықтық жүктемені азайтып, тиімді болады.

АСР бойынша салық төлеушілер мен жалпы салық режимінде жұмыс істейтін компаниялардың өзара әрекеттесу мүмкіндігі мәселесі пысықталуда.

ӨЗІН-ӨЗІ ЖҰМЫСПЕН ҚАМТЫҒАНДАР ҮШІН ЖАҢА РЕЖИМ
Енді жеке бизнесті жүргізу үшін жеке кәсіпкерлік ашу, бухгалтер қызметтерін жалдау немесе қосымша ақша төлеу қажет емес. Өзін-өзі жұмыспен қамтыған азаматтарға арнайы салықтық режимді қолдану  тек тіркелу қажет. Табыс шегі 4 080 АЕК-ке (шамамен жылына 16 миллион теңге) дейін ұлғайтылды, салық мөлшерлемесі – 4%. Бұл салыққа барлық әлеуметтік төлемдер қосылғандықтан, жеке табыс салығын төлеу қажет емес.
Қысқаша айтқанда, табыс болмаса– міндеттемелер де жоқ. Бұл әсіресе табысы тұрақсыз адамдарға – фрилансерлерге, шеберлерге, репетиторларға жақсы. Есеп беру немесе бухгалтерия жүргізу талап етілмейді.

ӘЛЕУМЕТТІК САЛАҒА АРНАЛҒАН КТС: ЖӘРДЕМАҚЫ САҚТАЛДЫ

Бастапқыда жаңа Салық кодексінің жобасында әлеуметтік сала ұйымдары үшін корпоративтік табыс салығының (КТС) ставкасын 10 пайыз деңгейінде белгілеу ұсынылды.

Қолданыстағы Салық кодексінде таза пайда бөлінбеген жағдайда корпоративтік табыс салығын төлеуден толық босату көзделгенін ескере отырып, пайданы біржолғы алып тастау табысты бизнеске қайта инвестициялауды тежейді, жаңа инвесторлар үшін қаржылық тұрақтылық пен әлеуметтік саланың тартымдылығын төмендетеді. Осыған орай, ҰКП дивидендтер төленбеген жағдайда есептелген КТС мөлшерін азайту бөлігінде қолданыстағы салық салу тәртібін сақтауды және дивидендтерді бөлу кезінде КТС мөлшерлемесін 5% деңгейінде белгілеуді ұсынды.

Осы мәселе бойынша депутаттық корпустың бизнес пайдасына қолдау көрсетуін ескере отырып, Үкімет кезең-кезеңімен көшуді енгізуге келісті: 5 пайыздық мөлшерлеме 2026 жылдан бастап күшіне енеді, ал 2027 жылдан бастап 10 пайызға дейін арттыру жоспарлануда.

МЕДИЦИНА САЛАСЫНДАҒЫ ҚҚС ҚАНДАЙ БОЛМАҚ?

Салық кодексінің жобасында дәрі-дәрмектің сатылуын, импортын және медициналық қызметтерді босату бойынша қолданыстағы жеңілдіктерді қайта қарау ұсынылды.

«Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасы бұл бастамаға қарсы шығып, дәрі-дәрмек тапшылығы, медициналық көмектің қолжетімділігінің төмендеуі және денсаулық сақтаудың жоғары әлеуметтік маңыздылығы қаупін атап өтті.

Депутаттық корпустың қолдауының арқасында қазіргі уақытта Үкімет ҚҚС төлеуден босату көзделген дәрілік заттар мен аурулардың тізбесін анықтау қажеттігі туралы ұстанымды қолдайды.

САЛЫҚТЫҚ ӘКІМШІЛЕНДІРУ

Салық реформасы аясында Қаржы министрлігі де көлеңкелі экономикамен күресу бойынша Мәжіліске енгізу үшін жоспарланған ұсыныстарға бастамашы болды.

Бірлескен талқылау қорытындысы бойынша Салық кодексінің жобасын қарау мерзімдерінің тығыздығына және оларды терең, мазмұнды қараудың мүмкін еместігіне байланысты бұл ұсыныстар жеке заң жобасы аясында енгізілетін болады. Бұл олардың бизнес пен сала мамандарының қатысуымен мазмұнды дамуын қамтамасыз етеді.

Ұлттық кәсіпкерлер палатасы Салық кодексі толықтай бекітілгенге дейін кәсіпкерлердің мүдделерін қорғау бойынша жүйелі жұмысын жалғастырады. Негізгі міндет — мемлекеттің фискалдық міндеттері мен бизнестің мүмкіндіктері арасында нақты тепе-теңдік орнату және әкімшілік жүктемені азайту.