Павлодар облысының кәсіпкерлер палатасында өнеркәсіп, құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық салалық кеңесінің кезекті отырысында кәсіпкерлер мемлекеттік сатып алу қағидаларына араласуды сұрады. Кәсіпкер мемлекеттік сатып алуды үш кезеңде жүргізуді ұсынды. Бұл ретте бірінші сатып алу мүгедек адамдар ұйымдары арасында, ал екінші сатып алу – басқа отандық тауар өндірушілер арасында, содан кейін басқа топтармен, соның ішінде импорттаушылар арасында өтеді.

Мұндай ұсынысты кеңес отырысында 1998 жылдан бері жұмыс істеп келе жатқан, бөлшек саудаға арналған жиһаз өндіретін (өз дүкендері бар) және мемлекеттік сатып алу саласында жұмыс істейтін «ЛАМА» ЖШС жиһаз кәсіпорнының директоры айтты. Жиынды кәсіпкерлер палатасының директоры Ерқанат Әбенов өткізді. Кездесуге «Атамекен» ҚР ҰКП орталық аппаратының, «Samruk-Kazyna Construction» АҚ өкілдері қатысты.

«Жиһаз экономиканың басым саласы болғандықтан, мемлекет бізге қолдау көрсетіп жатыр. Қолдау шараларының бірі – тауарларды мемлекеттік сатып алудың ұлттық режимінен алып қою тізбесі деп аталатын тізімде көрсетілген. Мемлекеттік сатып алуда осы тізімдегі өнімдер Үкімет қаулысына сәйкес отандық өндірушілерден ғана сатып алынады. Бірақ қазір бұл норма бізде жұмыс істемейді», – деп бөлісті Анна Харсеева.

Оның айтуынша, 2022 жылдың қазанынан бастап, мемлекеттік сатып алу қағидаларына түзету күшіне енген кезде, рәсім тапсырыс беруші жиһазды мүмкіндігі шектеулі адамдардың ұйымынан  сатып алу үшін goszakup.kz порталында белгі қоюуы керек. Содан кейін сатып алу жүреді. Оған мүгедектер ұйымы қатысады немесе қатыса алмайды.

«Олай болмаса, тұтынушы бұл сатып алу туралы өтінімді қайтадан жариялауға мәжбүр. Ол мұны екінші рет жасағанда, сатып алу босату тізімінен алынып тасталады және барлық әлеуетті жеткізуші арасында жүзеге асырылады. Яғни, мен мүгедектігі жоқ отандық тауар өндіруші ретінде бұл жеңілдіктер тізіміне мүлде қатыса алмадым, жеткізушілердің шектеулі тобында бола алмадым. Себебі бұл жай ғана техникалық қате: республикалық мемлекеттік сатып алу бойынша порталында мүгедектердің ұйымдары басқа жеткізушілер – басқа отандық өндірушілермен «қабаттасады». Бұл функцияны бөлу керек, яғни алдымен мүгедектер арасында, содан кейін отандық өндірушілер арасында, ал үшінші рет барлығына бірдей жариялануы керек. Өйткені мемлекеттік сатып алу қағидалары үкімет қаулысына бағындыра алмайды. Өйткені олар иерархияда қаулыдан төмен. Бірақ қандай да бір себептермен, қағидаларды қанағаттандыру үшін, рұқсаттар тізімі кейде жұмыс істейді, кейде жұмыс істемейтіндей етіп қайта форматталған. Осының барлығын Қаржы министрлігі реттеп (сол жерге арыз-шағым жіберіп қойғанмын) порталда ретке келтіру керек», – дейді кәсіпкер әйел.

"Жиһаз – сертификаттауға жататын тауар", - деп еске салды Анна Харсеева.

"Біз Қазақстанда өндірілгенін растай отырып, оған  тауардың шығу тегі туралы СТ.KZ сертификат аламыз. Мемлекеттік тапсырыс берушілер импорттық өнімді сатып алу үшін тауарды сатып алуды қызмет деп жариялайды. Яғни, олар орындықты орындық түрінде емес, орындық жасау үшін қызмет ретінде сатып алады. Шындығында, клиент сол орындықты алады, бірақ шетелден. Бұл профинацияларды мемлекеттік деңгейде тыйым салу керек. Өнімді тауар ретінде сатып алу керек. Бұл шамамен 100 айлық есептік көрсеткішпен шектелуі керек. Мысалы, қызмет ретінде оның құны келесідей болуы мүмкін: ауылға бірнеше тақтай әкелініп, жиһаздар сонда жиналды. Бірақ, кешіріңіз, қызмет ретінде 1000 орындық сатып алынса, бұл адам импорттық тауарларды сатып алуға тырысады дегенді білдіреді. Ал, қазір бізде шығару режимі болғандықтан, отандық тауарларды қолданыңыздар», - деп қосты Анна Харсеева.

Кәсіпкер әйел «ЛАМА» ЖШС өндірістік алаңы 1500 шаршы метрді құрайды, мұнда 22 білікті жұмысшы еңбек етеді. Павлодар облысы бойынша мемлекеттік сатып алу басқармасының басшысы Гүлмира Сәкенова Анна Харсееваны кеңестен кейін көтерілген мәселені жан-жақты талқылауға және осы басқармадан жоғары тұрған мемлекеттік қызметкерлерге ұсыныс енгізуге шақырды. ҚР Ұлттық кәсіпкерлер палатасы орталық аппаратының өкілі Руслан Шоқаев Қаржы министрлігімен сұхбаттасқанын атап өтті.

«Мемлекеттік сатып алуда артықшылық берілген жеткізушілердің екі тізімінде заңды қайшылық бар екені анық. Бір тізімде әлеуметтік қорғау министрінің бұйрығында (мүгедектігі бар адамдардың ұйымдары туралы айтыла отырып), екіншісі – Үкімет қаулысында жазылған. Иерархия бойынша Үкімет қаулысы министрдің бұйрығынан жоғары. Министрлікте біздің мәселеміз неде екенін түсінген сияқты: бүгін, егер мүгедектер ұйымдары мемлекеттік сатып алудың бірінші кезеңіне қатыспаса, тапсырыс беруші олардың екінші кезеңінде отандық тауар өндірушілерді басым құқықтан айыра отырып, жалпы негізде барлық әлеуетті өнім берушілер арасында сатып алуды жүргізеді», – деп атап өтті спикер.

Павлодар кәсіпкерлер палатасының директоры Ерқанат Әбенов салалық кеңестің өткізілген отырысы негізінде хаттамалық шешім дайындалатынын, оны Палата жергілікті бизнес-қоғамдастықпен бірлесіп мемлекеттік органға, ал ол өз желісі бойынша – жоғары тұрған сатыға жіберетінін айтты.